Gendertest

De 'gendertest', een hulpmiddel voor het integreren van de genderdimensie in de federale beleidslijnen

Een overheidsbeleid kan op verschillende manieren tot uitvoering worden gebracht, in de eerste plaats door het aannemen van wet- of regelgevende teksten.

De door de wet van 12 januari 2007 voorziene 'gendertest' is een evaluatie van de impact van ontwerpen van wet- en regelgevende teksten op de situatie van vrouwen en mannen.

Het politieke beslissingsproces wordt schematisch voorgesteld in vier fasen die men de 'beleidscyclus' noemt:

  • Analyse van de situatie;
  • Definitie van de beleidslijn;
  • Uitvoering en controle van de beleidslijn;
  • Evaluatie van de beleidslijn.

De 'gendertest' houdt rechtstreeks verband met de eerste twee fasen van deze cyclus, de analyse van de situatie waarin de overheid wenst in te grijpen en de definitie van de voorgestelde beleidslijn.

De 'gendertest' werd uitgewerkt in het kader van hoofdstuk 2 van titel 2 van de wet van 15 december 2013 houdende diverse bepalingen inzake administratieve vereenvoudiging, dat de nieuwe 'regelgevingsimpactanalyse' (RIA) invoert. Hiermee worden de oude tests (Kafka, DOEB) en de nieuwe (gendertest, kmo-test en beleidscoherentie ten gunste van de ontwikkelingssamenwerking) geharmoniseerd.  

Het koninklijk besluit van 21 december 2013 houdende uitvoering van titel 2, hoofdstuk 2 van de wet beschrijft de samenstelling en de werking van het impactanalysecomité, de structuur van het formulier en de verplichtingen tot openbaarheid.

De RIA is een voorafgaande evaluatie van de potentiële gevolgen van voorontwerpen van regelgeving op de economie, het leefmilieu, de sociale aspecten en de overheidsdiensten. De bedoeling is om een transversale denkoefening te stimuleren om zo de kwaliteit van de Belgische beleidslijnen te verbeteren. Concreet heeft de RIA betrekking op voorontwerpen van regelgeving die worden voorgelegd aan de Ministerraad (een regeringslid kan een impactanalyse uitvoeren van de ontwerpen en besluiten die onder zijn bevoegdheid vallen en waarvoor de tussenkomst van de Ministerraad niet vereist is) en worden 21 thema’s behandeld, waaronder 4 die onderworpen worden aan een diepgaande analyse bestaande uit meerdere open vragen:

  • de gelijkheid van vrouwen en mannen (gendertest);
  • de kmo’s;
  • de administratieve lasten;
  • de beleidscoherentie ten gunste van de ontwikkelingssamenwerking.

Voor de 17 andere thema’s, te situeren in het kader van de duurzame ontwikkeling, gebeurt de impactanalyse op basis van kernwoorden.

De doelstelling van de analyse met betrekking tot de gelijkheid van vrouwen en mannen is om de auteurs van regelgeving te helpen om een duidelijk beeld te krijgen van de impact van hun ontwerp op de respectieve situatie van vrouwen en mannen in het licht van de beleidsdoelstelling van het versterken van de gelijkheid van vrouwen en mannen.

Deze analyse bestaat uit 5 open vragen:

Vraag 1 - Op welke personen heeft het ontwerp (rechtstreeks of onrechtstreeks) een impact en wat is de naar geslacht uitgesplitste samenstelling van deze groep(en) van personen?  

Vraag 2 - Identificeer de eventuele verschillen in de respectieve situatie van vrouwen en mannen binnen de materie waarop het ontwerp van regelgeving betrekking heeft.

Vraag 3 - Beperken bepaalde van deze verschillen de toegang tot bestaansmiddelen of de uitoefening van fundamentele rechten van vrouwen of mannen (problematische verschillen)? 

Vraag 4 - Identificeer de positieve en negatieve impact van het ontwerp op de gelijkheid van vrouwen en mannen, rekening houdend met de voorgaande antwoorden?

Vraag 5 - Welke maatregelen worden genomen om de negatieve impact te verlichten / te compenseren?

De vragen 1, 2 en 3 willen een schematisch beeld scheppen van de respectieve situatie van vrouwen en mannen in de materie waarop de regelgeving betrekking heeft. Hiervoor moet een beroep gedaan worden op naar geslacht uitgesplitste statistieken.

Op basis van de antwoorden op deze drie eerste vragen, kan via vraag 4 de impact van het ontwerp op de gelijkheid van vrouwen en mannen worden geanalyseerd.

Vraag 5 heeft als doel de aandacht te vestigen op de eventuele compenserende maatregelen in geval van een negatieve impact op de gelijkheid.

Voor een nuttige en correcte uitvoering moet deze analyse aangevat worden van bij de eerste fasen van de denkoefening die aan de basis ligt van wet- of regelgeving.

Nuttige documenten: