Seksisme

Het Instituut wil de strijd aangaan met alle vormen van seksisme en het fenomeen ook helder en bevattelijk in beeld brengen. In opdracht van het Instituut voerde Magda Michielsens een onderzoek uit over de definiëring van het concept seksisme.  In het onderzoek Beyond the Box werden de stereotiepe attitudes van de Belgische bevolking onderzocht.

In 2020 organiseerde het Instituut een grote enquête naar de ervaringen van de Belgen met seksisme op verschillende domeinen en hun mening erover. De enquête werd #YouToo? gedoopt, naar analogie met #MeToo. 

Wat is seksisme vanuit sociologisch oogpunt?

Seksisme is het geheel aan vooroordelen, overtuigingen en stereotypen over vrouwen en mannen, waarbij ervan uitgegaan wordt dat mannen belangrijker zijn dan vrouwen en dat deze verhouding tussen de geslachten wenselijk is. Belangrijk is ook dat er verondersteld wordt dat vrouwen en mannen wezenlijk verschillend zijn van elkaar en dat er aan deze verschillen specifieke rollen en maatschappelijke posities worden gekoppeld.

Seksisme lijkt iets van een vorige eeuw, maar het zit vaak onzichtbaar ingebakken in allerlei gewoontes, structuren, en vastgeroeste ideeën. Seksisme is een hardnekkig verschijnsel. Ervan bewust worden en jezelf ervan bevrijden is in feite een levenslange opdracht.

Seksisme zit niet alleen in de hoofden van mensen. Het uit zich in handelingen die een ongeoorloofd onderscheid maken tussen vrouwen en mannen en die nadelige gevolgen hebben. Discriminatie op basis van geslacht is één van de gedragingen die kan voortvloeien uit seksisme, maar ook ongewenste intimiteiten kunnen hier een gevolg van zijn.

Seksisme is een vruchtbare voedingsbodem voor discriminatie en intimidatie en leidt verder ook tot structurele machtsonevenwichten. Seksisme uit zich onder andere in dubbele standaarden, vrouwen (en mannen) herleiden tot hun lichaam of hun seksualiteit, een gebrek aan respect en het onderwaarderen van vrouwen.

Vaak wordt seksisme beschouwd als een probleem dat enkel vrouwen treft, maar mannen kunnen er ook nadelige gevolgen van ondervinden.

Seksisme is niet hetzelfde als transfobie, maar er bestaat wel een verband. Het recht opeisen om jezelf te mogen definiëren, los van je biologische kenmerken, kan veel weerstand oproepen bij mensen die een stereotiepe, seksistische maatschappelijke ordening verkiezen. Hetzelfde geldt voor holebifobie en het recht opeisen om te beminnen buiten het voorgeschreven, stereotiepe, heteroseksuele kader.

Tenslotte is het ook belangrijk om te beseffen dat seksisme niet voor iedereen hetzelfde werkt. Afhankelijk van je andere persoonlijke kenmerken kan de concrete vorm die het aanneemt zelfs omgekeerd zijn. Zo worden jonge en oude vrouwen niet met dezelfde stereotypen geconfronteerd. Marokkaanse jonge mannen en vrouwen worden anders benaderd. Zwanger zijn is een feest, maar blijkbaar alleen als je voldoet aan de maatschappelijke normen rond zwangerschap.  

Het Instituut beschikt over de juridische middelen om de strijd met seksisme op twee domeinen aan te gaan:

1. Seksistische genderstereotypen die aanzetten tot discriminatie
2. Seksuele intimidatie op openbare plaatsen

In 2022 voerde het Instituut een grondige analyse uit van de seksismewet. Wat de wet in de praktijk betekent voor slachtoffers en bij politie na enkele jaren in werking te zijn en welke aanbevelingen het Instituut maakt voor een betere bescherming tegen seksisme in openbare ruimte komen onder andere aan bod.